Trong 10 năm qua, giáo dục mầm non (GDMN) đã có những bước tiến vững chắc về tỷ lệ phổ cập, tuy nhiên, việc đáp ứng đủ giáo viên vẫn cần nhiều nỗ lực từ các địa phương. Đây là các nội dung được đề cập trong Hội nghị đánh giá kết quả 10 năm thực hiện phổ cập GDMN cho trẻ em 5 tuổi, sơ kết 2 năm thực hiện Đề án Phát triển GDMN giai đoạn 2018-2025, triển khai Nghị định số 105/2020/NĐ-CP ngày 8-9-2020 của Chính phủ quy định chính sách phát triển GDMN.
Kiên cố hóa trường lớp được đẩy mạnh
Mạng lưới trường lớp mầm non được củng cố, mở rộng và phân bố đến hầu hết các địa bàn dân cư xã, phường, thôn, bản. Mỗi phường xã có ít nhất 1 trường mầm non công lập. Đến nay, tổng số trường tăng khoảng trên 2.600 trường so với năm 2010. Cả nước hiện có 201.605 phòng học, số phòng học được xây mới trong 10 năm là 105.639 phòng, trong đó, có 156.642 phòng kiên cố (chiếm tỷ lệ 77,7%, tăng 28,3%); đồ dùng đồ chơi tối thiểu được trang bị ở hầu hết các lớp 5 tuổi.
Từ khi triển khai phổ cập GDMN trẻ 5 tuổi, chất lượng phòng học thay đổi theo hướng tích cực, đảm bảo 1 phòng/1 lớp mẫu giáo 5 tuổi. Từ phòng học tạm, tranh tre, nứa, lá, đến nay hầu hết phòng học cho trẻ em mẫu giáo 5 tuổi đã được đầu tư kiên cố, bán kiên cố. Số lượng phòng học xây mới, số phòng học kiên cố tăng, số phòng bán kiên cố, phòng học tạm giảm từng năm.
Đáng chú ý, tỷ lệ huy động trẻ đến trường tăng mạnh. Tổng số trẻ mầm non được đến trường là 5.306.501 trẻ em (tăng 1.535.018 trẻ so với năm học 2010-2011). Trong đó, có 1.637.266 trẻ mẫu giáo 5 tuổi (tăng 333.489 trẻ). Năm 2019, tỷ lệ huy động trẻ em 5 tuổi đạt 99,6% (tăng 3,56% so với năm 2011). Tỷ lệ trẻ em mẫu giáo 5 tuổi hoàn thành Chương trình GDMN đạt 99,9% (tăng 21,3%). Tỷ lệ trẻ em mẫu giáo được học 2 buổi/ngày đạt 99% (tăng 21,3%).
Sự đổi mới của chương trình GDMN, sự nâng cao về chất lượng nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục đã chuẩn bị cho trẻ về thể chất, tâm lý, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm, kỹ năng xã hội. Nhờ đó, trẻ vào lớp 1, mạnh dạn, tự tin, ham hiểu biết, thích đi học.
Ngoài ra, tỷ lệ suy dinh dưỡng của trẻ em trong các cơ sở GDMN giảm dần qua các năm, tỷ lệ thừa cân béo phì được khống chế. Trẻ em mẫu giáo có hoàn cảnh khó khăn được Nhà nước hỗ trợ tiền ăn trưa. Trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, trẻ khuyết tật được quan tâm phát hiện sớm, can thiệp sớm và học hòa nhập, góp phần nâng cao tỷ lệ huy động trẻ em đến trường.
Theo ông Nguyễn Bá Minh, Vụ trưởng Vụ GDMN (Bộ GD&ĐT), góp phần thực hiện tốt phổ cập GDMN sau 10 năm, phải kể đến công tác tuyên truyền và sự tham gia tích cực của cộng đồng. Nhiều tổ chức, cá nhân hiến đất để xây dựng trường mầm non. “Nhiều già làng, trưởng bản xem việc phổ cập GDMN trẻ em là một niềm tự hào. Nhiều bà con ở vùng sâu vùng xa, tuy kinh tế không phải tốt lắm nhưng đã bán cả nhà và đất để xây trường. Hay nhờ sự chung tay, góp sức của toàn xã hội, phụ huynh tổ chức nấu ăn ở những nơi không có cô cấp dưỡng, để cố gắng huy động các cháu học được 2 buổi/ngày ở vùng khó khăn”, ông Minh nói.
GDMN đã có những bước tiến vững chắc về tỷ lệ phổ cập, tuy nhiên, việc đáp ứng đủ giáo viên vẫn cần nhiều nỗ lực từ các địa phương. Ảnh: T.F
Bài toán thiếu giáo viên vẫn … khó giải
Đội ngũ giáo viên mầm non được nâng cao cả về số lượng và chất lượng, chế độ chính sách được đảm bảo. Toàn ngành hiện có 364.776 giáo viên, tăng 148.072 giáo viên so với trước; tỷ lệ giáo viên/lớp đạt 1,82 giáo viên/lớp. Tuy nhiên, tình trạng thiếu giáo viên vẫn chưa được khắc phục. Đặc biệt, tỷ lệ giáo viên/lớp thấp ở một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, Tây Nguyên, Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung. Triển khai chậm chế độ chính sách đối với giáo viên hợp đồng lao động.
Theo báo cáo từ các địa phương, năm học 2019-2020, cả nước thiếu 45.242 giáo viên trong các cơ sở GDMN công lập (sau khi đã được bổ sung 20.300 biên chế). Đội ngũ thiếu dẫn đến áp lực nặng nề hơn đối với giáo viên đứng lớp, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, hạn chế trong nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.
Cả nước hiện có 15.461 nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non. Trong đó, 12.281 trường công lập (tỷ lệ 79,4%), 3.180 trường ngoài công lập (tỷ lệ 20,6%) với 200.262 nhóm/lớp. Toàn quốc có 15.914 cơ sở GDMN độc lập tư thục.
Nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn tới của GDMN, theo Thứ trưởng Ngô Thị Minh là thực hiện tốt đầu tư cơ sở vật chất trường lớp. Tuyển dụng đủ số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ, đảm bảo các điều kiện nhằm duy trì và nâng cao chất lượng phổ cập. Thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn vướng mắc ở cơ sở đối với công tác đạt chuẩn phổ cập GDMN 5 tuổi.
Thứ trưởng đề nghị, các địa phương ban hành Kế hoạch và văn bản hướng dẫn thực hiện đầy đủ, hiệu quả, kịp thời các chế độ chính sách đối với trẻ em và GVMN theo Nghị định số 105/2020/NĐ-CP và các chế độ, chính sách khác đối với cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên. Trong đó ưu tiên chính sách hỗ trợ giáo viên tại vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo.
Ngoài ra, triển khai Đề án đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý GDMN giai đoạn 2018-2025, bồi dưỡng giáo viên đạt chuẩn đào tạo theo quy định tại Luật Giáo dục năm 2019. Tăng cường công tác giáo dục đạo đức lối sống, kỹ năng nghề nghiệp, năng lực xử lý tình huống cho giáo viên. Giảm thiểu và chấm dứt bạo hành trẻ.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Ngô Thị Minh cho biết, Đề án Phổ cập GDMN cho trẻ em 5 tuổi được Chính phủ phê duyệt năm 2010 với mục tiêu: Bảo đảm hầu hết trẻ em 5 tuổi ở mọi vùng miền được đến lớp để thực hiện chăm sóc, giáo dục 2 buổi/ngày, đủ một năm học, nhằm chuẩn bị tốt về thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ, tiếng Việt và tâm lý sẵn sàng đi học, bảo đảm chất lượng để trẻ em vào lớp 1.
Tới đây, Vụ GDMN sẽ chủ trì, phối hợp các Bộ, ngành, các đơn vị, xây dựng trình Chính phủ Đề án Phổ cập GDMN cho trẻ em 5 tuổi. Các địa phương xây dựng Kế hoạch, xác định giải pháp và lộ trình triển khai thực hiện đảm bảo chất lượng, tính khả thi.
